BANI TUJARI BAZU AZITA MA PALAA

FORMAL BUSINESS – LUGBARA

BANI TUJARI BAZU AZITA MA PALAA

Vol. 1, Issue 1 FY 2022-23

Eyo mini eco onile  tujari bazu azita ma palaa ri ma dria ri.

Amuti URA ni tualu amuti  URSB be, KCCA azini gavmenta elele ru trayi otuta bani omvele Taxpayer Register Expansion Program (TREP), ede geriko onyiru bani ecozu tujari ma ru sizu ri. Asisile bani eyo diri ‘yezu ri eyo tujari ma sizu ri bazu ewa kokoru ba dria lepi tujari ‘yepi diyi ni. Amuti deni ni ba fe okpo tujari ma ru sizu azini azi ngazu uganda’a dia.

Otuta nde dini edo amuti amuti omvele URSB si, bani kokobi ru siza ni kaniku kokobi kambuni ma ru siza  omvele certificate of incorporation ru ri. Tujari nde diyi ba eco runi si kambuni ei ni ovuzu ba alu ruri ru ra, kambuni nde diyi esele si, ekile limited by shares, limited by guarantee without capital, limited by guarantee without an unlimited liability company, kaniku kambuni ibi yini, kaniku vini kambuni ba juru ru diyi vi le ri.

Tujari yi vini esele si ekile, amuti  ru ri, sole proprietorships azini ‘ ba baaru vule diyi be.

Otita tii icizu URSB be ri.

Step okori: ba nga tujari ma ruu andri nezu kini kambuni kaniku tujari nde ma ru basi ra. Ba ka esu ra, ba ruu de ma tamba odu 30, te kambuni omvele limited by shares ru ma aje ma eyo ba ne share vu si.

b) ba ka ruu nde andri bo’ (name reservation), kokobi ecele elele ru diyi ba aziba omvele Registrar of companies ru ri vu (ba kamnbuni ma ru osi piri)

– kokobi omvele S18 Registration of company ruri (kambuni Uganda’a dia ogogo omvele limited by shares kaniku local company Limited by guarantee)

– kokobi omvele memorandum of association (kambuni alu alu ma esele vu si)

– kokobi omvele form A1- statement of nominal capital kambuni omvele limited by shares vi le ri.

– eda mbga le werea omvele passport photo ru ri kaniku eyo eceza ba alu alu tujari be ri ma dria ri.

C) ba ka kokobi di yi fe bo, azini sende li le ekile assessed fee, azini sende ru sizu azini musoro omvele stamp duty ru ri ofe bo’, ba kokobi omvele certificate of incorporation ru fe, pari bani incorporation ‘yezu ri ma ru be,imba odu bani ‘yesu ri pie.

Step iri zu ri: Ru sita URA be ri.

Bani ru sizu namba musoro ofezu omvele TIN ru URA ni ede ni, ba vini ru siza diri ‘ye geriko computa ma alea ri si. Namba musoro ofezu omvele TIN ru di ma kalafe eki te mudri (10), ba eri si edozu 1 si namba nde eri nduba alu alu musoro ofepi ri vu si. Namba nde ni ba musoro ofepi diyi ma esele co, ba vini eri si afa ozile tujari ma alea di ma dria. Ba namba nde idri ba’ ma email’a sawa mini namba nde aizu ri vu si.

Wura ndu ndu bani ru sizu riArakala ndu ndu diyiKokobi lele diyi
Ba lepi ba ma si yima ru ri kii)Ba’ baru ru riKratasi eyo ece pi mi ma dria  ri, kaniku karatasi mi eco  zu fuzu anvee ri , kaniku kokobi mutukari vele omvele drivers permit ru ri mini ecozu namba musoro ofezu ri isuzu mbele ko ciciari, mima NSSF card, card azi vi le omvele employers’ card ru ri, ti siza engazu ero sende ma tambazu ri vu ri, village ID ni, karatasi azii vile onvele Work permit ru ri, local council ID ni, TIN esule sawa azini ma vutia ri isuzu
 ii)Ba afa yini edepi oziza ru riSatifiketi bani tujari ma ru sizu ri, kokobi bani eyo tuari ma dria eyo sizu ri, azini national ID kaniku afa iri diyi ma esele azi aluni
Ba’ ba ru ku ekile amuti ru diyiKambuniBa le namba musoro ofezu TIN ba tujari ma driceba omvele director ru diyi vile ri, kambuni kokobi ru sizu, kaniku kokobi omvele certificate of incorporation

Bani namba musoro ofezu omvele TIN ru ri fezu ri

Ba ka tujari kaniku ba ru si bo’ (eyo nde ma pamvu andrizu Kilili bo’ria), ba di ba’ musoro ofepiri ni namba musoro ofezu TIN ru ri fe ra.

Stepu naa zu ri: kokobi drile mbgo  fepi tujari ‘yezu Local Council Authority ma palaa ri.

Kokobi omvele trading license ru dini, driwala bani ba azi ni tujari ‘yezu geriko si le azita ma palaa ri si, agu nde ri ni eyo fele azita ma palaa diyi ma vuti obizu bo’ ri ma vutia ekile fees ma ofeta le.

Trade or ‘trading’ ri ma efi tujari ngazu ekile, afa ozizu kaniku azi ngaza sende isuzu bani drile mbgo tujari ‘yezu ri isuzu bo’ ri ma vutia, pari bani tujari ngazu ri, angu ci bani ecozu jo afa ozizu ri sizu ri, ba ka tro jo nde si ovuzu sawa werea si kaniku ovuzu ewu ezu.

Eyo lele mini ecozu license isuzu ri (drile mbgo mini tujari ngazu ri)

Ba kari anzi ru diyi niBa engazu suru amve diyi ma alea ri
Eyo eceta ba dria ekile; national ID, kaniku pasipoti, ma esele azi aluni, Drivers permit, Employment ID, Financial cardDrile mbgo bani fele tujari ngazu arakala Trade, Industry and Cooperatives for non-East Africans
Kokobi ru sizu URSB be ri kaniku kokobi omvele certificate of incorporation ru ri 
Ti siza eyo ba ma dria ri , azini Kambuni ma formu  7 kaniku formu 20 ba amuti ru diyi niDrile fele ingazu OPM vu ri a emu nyale ru diyi ni
Kokobi mbga trading license ru eli alipi bo’ ri vi le riEyo eceza tujari nde ma ei ma dria ri
Kokobi mbga KCCA receipt ru fele eli alipi bo’ ri vi le 
receipt mbga jo ma ofezu eli alipi bo’ ri vi le, azini ti siza jo ei tujari odi ri vi le ri 
Le ba nde lepi license esupi ri ma eli ma ovu 18 ma drilia, ba’ nde ka ovu mva ka elini ni cazu ku ri I’, le ma siki tujari nde ba’ azi elini ni cazu rani be tualu 

Pari Tujari vu ri ma ovu Kilili ru

•             Angu ma avu alatara ru

•             Jo tujsri ‘ye zuri ma ovu ala ru

•             Tujari ma ei pi ma rua ma ovu aluza ru

•             Geri mi ni afa ozizu azini je zu ri m aovu azita m palea

•             Sende ofeta kokobi tujari vi ri esuzu ma ovu geri Kilili rusi

Eyo okpo ru ri: Ba kokobi tujari vile ayu mbga mudrini eri (12 months) edozu odo oko mini eri esuzu ri si kpere mbga mudrini eri ma vutya, mi di nga azini esu ndo.

Share:

Share on facebook
Facebook
Share on twitter
Twitter
Share on whatsapp
WhatsApp
Share on linkedin
LinkedIn
0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments
On Key

Related Posts

0
Would love your thoughts, please comment.x
()
x